Bu hafta, Hanefîlere göre mesbûk kimsenin namazını izah etmeye çalışacağız. Konu hakkındaki yazı dizimizin daha iyi kavranması ve konu bütünlüğünün sağlanması adına, bu yazımızın öncekilerle birlikte okunması tavsiye edilir.

Hanefî Mezhebine Göre Mesbûk’un Namazı:

• Kısaca ifade etmek gerekirse mesbûk: “İmam kendisini, bütün rekâtlar veya bazı rekâtlar ile, geçmiş olan, muktedîdir.”
• Musbûk’un hükmü: Mesbûk, kıraate göre namazının evvelini, kaadeye göre de namazının sonrasını kaza eder. Kaza ettiği rekâtlarda ise kendisi (münferit) yalnızdır. Daha açık bir ifadeyle, ibtida (imamdan sola selam verdikten sonra kalkıp kendi eksik kalan rekâtlarını tamamlamaya başlama) halinde sübhâneke okur, eûzu çeker ve her rekâtta, besmele çeker, kıraat eder.
• (Münferiden kıldığı ilk rekât; kıraat yönünden birinci, rekât cihetinden ise imamla birlikte kıldığı rekâtlar ilave edilir.) Mesela bir kimse öğle namazının farzı kıldırılırken, ikinci rekâtın secdesinde imama tabi oluyor. Bu kimse, imamla birlikte iki (üçüncü ve dördüncü) rekât kılması sebebiyle, imamdan sonra münferiden iki rekât daha ilave kaza eder. Ancak, yalnız kıldığı iki rekât, her ne kadar imamla kılmadığı birinci ve ikinci rekât ise de hükmen üçüncü ve dördüncü rekât yerine geçer.
• Sehiv secdesini gerektiren bir hal vuku bulursa, sehiv için ilaveten secdeye gider. Yapılan izahata göre;
• Öğle, ikindi veya yatsı namazlarının farzını cemaatle kılan kimse, dördüncü rekâtın rükûundan sonra imama yetişirse -cemaat sevabından mahrum kalmamakla birlikte- dört rekâtı da münferiden kılar. Şu hâlde:

1. Yetiştiği yerden imama tâbi olur.
2. Ka’de-i âhirede (son oturuş) sadece tahiyyat duası okur ve imamın sola selam vermesini bekler.
3. İmam, sola selam vermeden sehiv secdesine giderse imamla birlikte secdeye gider.
4. İmam, sehiv secdesine gitmeden sola selam verirse (ki, genelde böyle olur) muktedî, namazdan eksik kalan rekâtları tamamlamak üzere “Allâhü Ekber” diyerek ayağa kalkar.
5. İmamdan Ayrıldıktan Sonra, namazını aşağıdaki gibi eda eder:
   • I. Rekât: Sübhâneke + eûzü besmele + fâtiha + kıraat + rükû + kavme + secde + celse + ikinci secde.
   • II. Rekât: Besmele + fâtiha + kıraat + rükû + kavme + secde + celse + ikinci secde + ka’de-i ûlâ/ilk oturuş (sadece tahiyyat duası).
   • III. Rekât: Besmele + fâtiha + rükû+ kavme + secde + celse + ikinci secde.
   • IV. Rekât: Besmele + fâtiha + rükû + kavme + secde + selse + ikinci secde + ka’de-i âhire (tahiyyat + allâhümme salli + allâhümme bârik + rabbenâ + rabbenağfirlî) + selam.

• Öğle, ikindi veya yatsı namazlarının farzını cemaatle kılan kimse, üçüncü rekâtın rükûundan sonra imama yetişirse şöyle hareket eder:

1. Yetiştiği yerden imama tâbi olur. Kıldığı rekât, dördüncü rekât kabul edilir.
2. Ka’de-i âhirede (son oturuş) sadece tahiyyat duası okur ve imamın sola selam vermesini bekler.
3. İmam, sola selam vermeden sehiv secdesine giderse imamla birlikte secdeye gider.
4. İmam, sehiv secdesine gitmeden sola selam verirse (ki, genelde böyle olur) muktedî, namazdan eksik kalan rekâtları tamamlamak üzere “Allâhü Ekber” diyerek ayağa kalkar.
5. İmamdan ayrıldıktan sonra, sırasıyla birinci, ikinci ve üçüncü rekâtları münferiden şu şekilde tamamlar:
   • I. Rekât: Sübhaneke + eûzü besmele + fâtiha + kıraat + rükû + kavme + secde + celse + ikinci secde + ka’de-i ûlâ (ilk oturuş). Sadece tahiyyat duası okunur.

Genel itibariyle (imamla birlikte ve münferiden kıldığı namazlar tek çerçeveden değerlendirildiğinde), her ne kadar birinci rekâtı kılıyorsa da imamla beraber kıldığı (son/dördüncü) rekât birinci; münferiden kıldığı birinci rekât da ikinci rekât kabul edilir.

• • II. Rekât: Besmele + fâtiha + kıraat + rükû + kavme + secde + celse + ikinci secde. Bu da üçüncü rekât sayılır.
  • III. Rekât: Besmele + fâtiha + rükû + kavme + secde + celse + ikinci secde+ ka’de-i âhire/son oturuş (tahiyyat + allâhümme salli + allâhümme bârik + rabbenâ + rabbenağfirlî) + selam. Bu da (-imamla kılınan bir ve münferiden kılınan üç rekâtla birlikte- toplamda) dördüncü rekâttır.
• Öğle, ikindi veya yatsı namazlarının farzını cemaatle kılan kimse, ikinci rekâtın rükûundan sonra imama yetişirse üç ve dördüncü rekâtları imamla birlikte kılacağından münferiden iki rekât daha kılması gerekir. Şu hâlde:

1. Yetiştiği yerden imama tâbi olur.
2. Ka’de-i âhirede (son oturuş) sadece tahiyyat duası okur ve imamın sola selam vermesini bekler.
3. İmam, sola selam vermeden sehiv secdesine giderse imamla birlikte secdeye gider.
4. İmam, sehiv secdesine gitmeden sola selam verirse (ki, genelde böyle olur) muktedî, namazdan eksik kalan rekâtları tamamlamak üzere “Allâhü Ekber” diyerek ayağa kalkar.
5. İmamdan Ayrıldıktan Sonra, namazını aşağıdaki gibi eda eder:
   • I. Rekât: Sübhâneke + eûzü besmele + fâtiha + kıraat + rükû + kavme + secde + celse + ikinci secde. Münferiden kıldığı bu (birinci) rekât, üçüncü rekâttır.
   • II. Rekât: Besmele + fâtiha + kıraat + rükû + kavme + secde + celse + ikinci secde + ka’de-i âhire (Tahiyyat + Allâhümme salli + Allâhümme bârik + Rabbenâ + Rabbenağfirlî) + Selam. Münferiden kıldığı bu (ikinci) rekât ise üçüncü rekât olarak kabul edilir.

• Öğle, ikindi veya yatsı namazlarının farzını cemaatle kılan kimse, birinci rekâtın rükûundan sonra imama yetişirse üç rekâtı imamla tamamlamış olur ki, aşağıda anlatıldığı gibi hareket eder:

1. Yetiştiği yerden imama tâbi olur.
2. Ka’de-i âhirede (son oturuş) sadece tahiyyat duası okur ve imamın sola selam vermesini bekler.
3. İmam, sola selam vermeden sehiv secdesine giderse imamla birlikte secdeye gider.
4. İmam, sehiv secdesine gitmeden sola selam verirse (ki, genelde böyle olur) muktedî, namazdan eksik kalan rekâtları tamamlamak üzere “Allâhü Ekber” diyerek ayağa kalkar.
5. İmamdan Ayrıldıktan Sonra, namazını aşağıdaki gibi eda eder:
   • I. Rekât: Sübhâneke + eûzü besmele + fâtiha + kıraat + rükû + kavme + secde + celse + ikinci secde + ka’de-i âhire (tahiyyat + allâhümme salli + allâhümme bârik + rabbenâ + rabbenağfirlî) + selam. Münferiden kıldığı bu rekât ise dördüncü rekât olarak kabul edilir.

Önümüzdeki hafta Hanefîler bağlamında mesbûk kimsenin sabah ve akşam namazlarındaki varyasyonlarını ele alacağız inşallah.

Nasip olursa 22 Mart’ı 23 Mart’a bağlayan gecede ilk sahurumuza kalkacağız. Rahmet ve mağfiret iklimi Ramazan ayının tüm İslâm âlemine hayırlar getirmesini ve tutacağımız oruçların, günahlarımızın affına vesile kılınmasını Yüce Allah’tan niyaz ederim.