Bilindiği üzere Yüce Allah, kendi şeriatını kanunlarını ilk insan Hz. Âdem’den (a.s.) itibaren muhtelif zaman ve mekânlarda peygamberler-kitaplar göndererek biz kullarına doğru yolu göstermiştir. Evrensel nitelikte olan İslam ve yeryüzündeki tüm insanlığa gönderilen Hz. Muhammet (s.a.v.) de bu kutsal vazifeyi deruhte etmiştir.

İslam’ın dört ana kaynağından ikisini teşkil eden Kitap ve Sünnet, bir Müslümanın hayat rehberi ve referans kaynağıdır. Dini ve dünyevi meselelerde başvurulması gereken ilk hakemdir. Bu itibarla; bizlere emanet edilen yeryüzünün imarı, medeniyet inşası ve insan neslinin devamı gibi hayati konularda Hz. Allah (c.c.) ve Hz. Peygamberin (s.a.v.) emir ve tavsiyeleri, dünya-ahiret mutluluğumuza vesiledir.

Kur’an ayetleri ve Hz. Peygamberin (s.a.v.) sahih sünnetleri incelendiğinde aile hayatı ve çocuk terbiyesi hakkında eşsiz öğütlerin barındığı anlaşılmaktadır. Bu yazımızda; ayet-hadis eşliğinde çocuklarımızı, Allah’ın rızasına ve yaratılış gayemize uygunca yetiştirilmesi hususunu küçük başlıklar halinde ele alacağız.

Terbiyeye Nereden Başlanır? Gerek İslam Bilginleri, gerekse günümüz pedagoglarına göre eğitim; gelişim evrelerinden biri olan doğum öncesinde başlar. Oysa bizler, çocuk dünyaya gelmediği için genelde bu döneme fazla itibar etmeyiz. Uzmanlar, anne karnındaki çocuğun eğitimini fıtrat, kişilik gelişimi ve zekâ gelişimi adı altında 3 ana başlık altında toplamıştır. Burada fıtrat ve kişilik gelişimi bizim konumuzla doğrudan ilişkilidir.

1-Fıtrat: Sözlükte “ilk yaratılış hali, temiz ve aslî tabiat” manasına gelen fıtrat, beşerî varlığın Allah’ın yaratma fiili sonucunda ortaya çıkan başlangıçtaki saf ve aslî halini ifade eden ahlâk ve psikoloji ile ilgili bir terimdir. Başka bir ifadeyle, Allah’ın; kullarını İslâmî kodlarla yaratmasıdır ki, kulun, İslam’ın gerekliliklerini tam anlamıyla ifa etmesiyle ruhundaki güzel cevherler ortaya çıkar, kötü hasletlerse körelir. Fıtrat ilk yaratılış anında varlık türlerinin temel yapısını, karakterini ve henüz dış tesirlerden etkilenmemiş olan ilk durumlarını belirtir. İnsanın genlerine (fıtrat) tevhit akidesinin işlendiği Kur’an-ı Kerim’de şöyle ifade edilmektedir: “O halde sen hanîf olarak bütün varlığınla dine, Allah insanları hangi fıtrat üzere yaratmışsa ona yönel! Allah’ın yaratmasında değişme olmaz. İşte doğru din budur; fakat insanların çoğu bilmezler.” (Rum, 30/30) Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) ise “Dünyaya gelen her insan fıtrat üzere doğar; sonra anne ve babası onu yahudi, hıristiyan, Mecûsî (farklı bir rivayete göre hatta müşrik) yapar” (Buhârî, “Cenâʾiz”, 79, 92) Hamilelik döneminde anne ve baba İslam fıtratına zıt davranışlarda bulunmamalıdır. Bu sebepten ötürü her ikisinin de kendilerine yetecek kadar sahih din bilgisi öğrenmesi elzemdir. Sahih din bilgisini öğrenip hayatında tatbik etmek suretiyle İslâmî kültürü, yaşam biçimi, dini, gelenek ve görenekleri özümsemelidir. Böylece doğacak olan bebek, sağlam temeller üzerinde karakteri oluşacaktır. Bu bağlamda anne ve baba şunlara dikkat etmelidir:

• En başta namaz olmak üzere ibadetlerine çok dikkat göstermeliler.
• Helal yollardan rızık aramalılar.
• Stresli bir ortamda hayat sürdürmemelidir.
• Eşler arasında sevgi-saygı ön planda olmalıdır.
• Alkol, kumar ve sigara gibi kötü alışkanlıklara son vermeliler.
• Maddi ve manevi yaşantısına dikkat etmeliler.
• Kur’ân-ı Kerim okumalı ve okuduklarını içselleştirmeliler.
• Doğacak çocuk için daima dua etmeliler. (A’raf, 7/189;Furkan, 25/74.)
• Dini ve manevi duyguları kabartan ilahi ve ezgileri dinlemeliler.

2-Kişilik Gelişimi: Kişilik, insanları birbirinden ayıran fiziksel, düşünsel ve ruhsal özelliklere denir. Çocuğun kişiliği anne karnında başlayıp yaklaşık 5 yaş civarında sona ermektedir. Dolayısıyla ebeveynler çocuğu eğitmeye anne karnında başlamalı ve akabinde eğitime şuurlu bir şekilde devam etmelidirler. Uzmanlar; annenin stresli bir hamilelik dönemi geçirmesinin sonucunda çocukta kişilik bozukluğu olabileceğini ifade ederler. Bebeklerde kişilik bozuklukları ve ruhi bozukluklar, özgüven eksikliği, içe kapanıklık, asosyal kişilik, asabiyet vb. rahatsızlıkların nüksetmemesi için ebeveynlerin hassas olması gereken birkaç nokta vardır:

• Tevekkül edip sıkıntı ve stresten uzak durmalılar.
• Gürültünün olmadığı sakin mekânlarda yaşamalılar.
• Bebekle duygusal bağ kurup ona hissettirmeliler.
• Neşeli ve güler yüzlü olmalılar.
• Sesli bir biçimde hikâye ve masallar okumalıdır.

3-Zeka Gelişimi: Zeka, kısaca üretkenlik, kişilik, karakter, bilgi ve akıl gibi değişik kategorilere ayrılmıştır. Uzmanlara göre zeki bir çocuğa sahip olmanın ilk koşulu henüz anne vücudunda iken gerekli gıdaları tüketmekten geçer. Çocuğun beyin gelişimi,  hamilelik süresince ve doğumdan sonra atılımlarla devam eder. Birçok araştırmaya göre, ana rahminde yetersiz beslenen bebeklerin beyinlerinin boyutlarında, ağırlığında ve büyüklüğünde azalma görülüyor. Buradaki beslenme manevi beslenmeyi de ihtiva etmektedir. Anne, fiziksel, zihinsel ve ruhsal açılardan kendisini iyi hissetmesi gerekir.