"Güç emretti, akıl inşa etti." M. Bilge Demir

Justinianus'ın emriyle başlayan ve iki dâhinin aklıyla göğe yükselen devrim niteliğindeki yapının mimarlarından bahsetmek istiyorum yazımın ikinci bölümünde. O zaman başlayalım.

- Aya: Kutsal, Azize
- Sophos: Bilgelik
✔Ayasofya=İlahi Bilgelik demektir.

Bizans İmparatorluğu'ndan Osmanlı'ya oradan günümüze kadar ulaşan, 1500 yıllık var oluş sürecinde dimdik ayakta duran bu yapı, kimlerin aklından insanlığa miras olarak bırakıldı diye düşünürken, yine epeyce araştırdım.

Justinianus'ın ilk yazımda da bahsettiğim gibi iflah olmaz hırsından bu devasa eser çıktı çıkmasına da, onun kadar konuşulması gereken iki isim var. Bu dehâlara pek değinilmiyor. Biraz bahsetmek istiyorum.

Ayasofya'nın iki büyük mimari dehâsı;

1- Anthemius of Tralles
2- Isidore of Miletus

Bu iki matematik dahisinin, aklın sınırlarını zorlayan zekasına hayran kalmamak mümkün değil.

"Ayasofya bir imparatorluk yapısı olarak inşa edildi. Dünyaya ne kadar büyük bir yapı yapabileceklerini kanıtlamak ve bunu ispat etmek üzere yola çıktılar. Ayasofya'da kullanılmış olan taşlar geniş bir coğrafyadan geliyor. Anadolu ve Yunanistan'dan. Ayasofya'da kullanılan sütunlar başka yerlerden devşirildi. Çünkü bu taşları yapan ocak çalışmıyordu..." Doç. Dr. Namık Aysal

Ayasofya'da zeminde 40, üst galeride toplam 107 sütun var. Zaman baskısı vardı, çünkü Justinianus'ın 5 yılda bitecek emri aynı zamanda zamanla yarışır hale sokmuştu bu iki dahiyi.

İnsan aklının neler yapabileceğinin en somut örneğidir Ayasoyfa. Yapılma süreci öyle meşakkatli ki, araştırmalarım boyunca öğrendiğim her bilgi karşısında ağzım açık kaldı desem abartmış olmam.

"Justinianus, 5 yılda bitecek." diyor. Aynı zamanda ölümsüz bir eser istiyor, o zamanın koşullarında.

İki dâhi hiçbir detayı atlamadan hem özveri içinde hem de büyük bir hız ile çabalıyor. Ama eksik gedik o kadar fazla ki...

✔900 yıl Dünyanın en büyük Katedrali,
✔480 yıl dünyanın en büyük Camiîsi,
✔Bir dönem müze olarak kullanılıp şuanda yine Camiî olarak kullanılan yapı.

Elbette kolay olmamalı, olmadı da.

1500 yıla meydan okuyan devasa yapının sırrı, kullanıldığı malzemelerden ileri geliyor.

İki dâhi, Anthemius ve Isidore, yapacakları binanın ne kadar ağır olacağını biliyorlardı elbette. 250 bin metreküplük büyüklükte bir alan.

✔KozolonaVolkan Tüfü!

İstanbul ve çevresinde bu hammaddeyi bulmak imkansızdı. Onun yerine bir şey olmalıydı kullanılabilecek. Üstelik aynı sağlamlığı vermeliydi. Ve Justinianus'ın gözünü doyurmalı, namını yürütmeliydi.

Eğer ki yolumuz Roma'ya düşerse, önünde poz verdiğimiz devasa mimari yapılara bir göz atmalıyız. Ve şunu demeliyiz, bu yapılar Kozolona Volkan Tüfü ile yapıldı.

Çünkü Roma'daki o muammaz yapıların kaynağı Kozolona Volkan Tüfü.

​​​​​​* Kalsiyum Silikat

✔Tuzsuz Nehir Kumu+ Kireç + Tuğla Tozu = KALSİYUM SİLİKAT

Yani Modern çimentodan 300 yıl önce, Antikçağ Çimentosu ürettiler. Yani devasa yapıya ana direncini veren malzeme Kalsiyum Silikat'tır.

Ayasofya'nın gizemi, tılsımı işte budur. Yani "BİLİM".✔

1500 yıldan, 15 asırdan fazla bir zamana hatta belki dünyanın sonuna kadar heybetini koruyacak yapının sırrı budur.

İki dâhi matematikçinin ellerinden çıkan bu esere bakarken aklımıza Kozolona Volkan Tüfü olmadığı için, Kalsiyum Silikat kullanılmış gelmelidir.

İnsan eliyle oluşturulan her şey bir süre sonra kendini yok etmeye mahkûmdur. Ancak bu Ayasoyfa için geçerli değildir çünkü Kalsiyum Silikat, harç içinde oluşan çatlakları, kendi kendine onarma özelliğine sahiptir. Nerede bir çatlak, hasar var orada hemen faaliyete geçiyorlar.

Dünya tarihinin gözbebebeği olan bu yapının mimarları Anthemius of Tralles ve Isidore of Miletus'u yazılarımın içinde hep olacaklar. Çünkü müthiş bir emek, çaba, özveri ve tarih var.

Demem o ki onlar bir 'Mühendislik Harikası' yarattılar.

Bu Kadim yapıyı yazmaya devam edeceğim.

Keyifli okumalar diliyorum.