Her Ramazan ayı girdiğinde oruçla ilgili açıklayıcı bilgiler sunmaya çalışıyoruz. Bu yazımızda da orucu izah ederken, tekrara düşmeme adına meseleyi farklı bakış açılarıyla ele almaya gayret göstereceğiz.

Namaz, infak ve temizlik gibi, Hz. Adem’den Hz. Muhammed’e kadar gelen Tevhit dininin ana omurgasını oluşturan ve bütün peygamber ümmetlerine mükellef kılınan ibadetler vardır. Oruç da bu ana omurga içindedir. Daha açık tabirle, oruç; ilk peygamberden itibaren istisnasız tüm inananlara emredilmiştir.

İHL ve İlahiyat seviyesi Kur’an-ı Kerim derslerinde, Yüce Kitabımız hakkında ayrıntıya girdiğimizde şu cümlelere yer veririz: “Kur’an’daki sure ve ayetlerin tertibi/sıralanışı tevkîfî’dir (اَلتَّوْقِيفِي). Cebrail (a.s.), her sene Ramazan ayında Peygamberimize ayet ve surelerin nerelere yerleştirileceğini arz eder, Hz. Muhammed de aynen (karşılık vererek) mukabelede bulunurdu. İşte bu dizayna tevkîfî deriz. Kur’an’ın, ansiklopedik özelliği yoktur, bir konu farklı ayet ve surelerde geçebilir, önceki ve sonraki ayet ve surelerin kendi aralarında ilişkileri vardır. Kur’an ile çok meşgul olan birisi bunu rahatlıkla görebilir.”

Yukarıdaki paragrafta serdedilen bilgiden hareketle, oruç ayetinin geçtiği sureye baktığımızda, Bakara Suresi’nin ortalarında (Bakara, 2/183) yer aldığını görüyoruz. Bakara Suresi ise genelde Yahudilerin; kendilerine inen Peygamberleri katletme ve onlarla inatlaşmaları, bozgunculuk yapmaları, kendi aralarında amansız kavgalara tutuşmaları, sabırsızlıkları, verdikleri ahitleri yerine getirmemeleri, adaletten yoksun yaşamaları gibi özelliklerinden bahseder. Biz inananlar da yerilen huylardan sakınma ve kendimize çeki düzen vermek için oruç tutmalıyız. Oruç ayetinin içinde geçen “sakınma” kavramı, daha geniş çerçeveden değerlendirildiğinde, zikredilen kötü huylardan arınmanın yolu oruçtan geçer diyebiliriz.

Oruç; nefis ve irade eğitimidir, bir mekteptir. Normal zamanda yeme, içme, (mahremiyle) cinsel ilişki gibi dinen meşru fiillerin, Allah’ın rızasını umarak imsaktan iftara kadar haram kılınmasıdır. Böylece sabır, tahammül, tefekkür, nefis ve beden terbiyesi gibi ahlâki hasletleri takva ile karakterimize sağlamca yerleştirmemize katkı sağlar.

Oruç, insanın fıtratındaki kulluk bilincini, acziyetini, iyiliği ön plana çıkarır. Sayılan özellikler, toplum içerisinde birlik, beraberlik, dayanışma, yardımlaşmayı muhkem hale getirir ki İslâm da bunu emir ve teşvik eder.

Hz. Allah, tuttuğumuz oruçları kabul eylesin. Âmin.