Kadir Cangızbay! (Sosyolog ve Anarko-Sosyalist)

Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi, Sosyolog ve anarko-sosyalist Kadir Cangızbay, 1947 yılında İstanbul’da doğdu.

Saint Joseph Lisesi’ni bitirdi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nde eğitim aldı. Mezuniyet tezini Köy Enstitüsü Mezunu İki Yazarın Romanları Üzerine Bir Edebiyat Sosyolojisi Denemesi adı ile Mahmut Makal ve Fakir Baykurt'un romanlarındaki toplumsal olgular üzerine verdi. İki yıl sosyoloji öğretmenliği yaptıktan sonra 1974’te AİTİA’ne asistan olarak girdi ve aynı akademide Kavramsal Bir Yapı Olarak Özyönetim adlı doktorasını verdi. 12 Eylül 1980 Darbesi’ni ve YÖK'ü protesto için uzun yıllar doçentlik ve profesörlük sanı almayı reddetti. 1989'da Doçent, 1996’da Profesör oldu. Prof. Dr. Kadir Cangızbay halen aynı yerde şimdiki adı ile Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde Kamu Yönetimi bölümünde öğretim üyesi iken 2014 yılında emekli edilmiştir.

Gençlik yıllarında Fikir Kulüpleri kurucularından bir olmasına rağmen savunduğu fikirler yüzünden oportünist olmakla suçlanmış ve kulüpten uzaklaştırılmıştır. Etkilendiği düşünürler arasında Cemil Meriç, Saint Simon, Auguste Comte, Gurvitch, Karl Marx, Engels, Pierre-Joseph Proudhon, Mihail Bakunin ve Troçki gibi düşün ve siyaset adamları yer almaktadır.

Türkiye'de özyönetimi ve anarko-komünizmi bilimsel bir kavram olarak ele alan ilk sosyalist ve sosyologdur. Kadir Cangızbay'a göre, sosyalist devrim sonuçları itibarıyla ne komünizmi ne de anarşizmi tam manası ile oluşturabilecek güçte değildir; sistem kendisinden önceki otoriteryen söylemi ideolojik olarak içinde barındıracağından kurulacak ara rejimler otoritenin devamı olacak ve saf devrimci bir süreçten geçmediği için, kurulacak yeni rejime de otoriteryen olacaktır; böylece, sosyalist devrim salt devletçi bir zihniyetin egemenliği altında doğacaktır. Bu, ancak devrimin otoriteyi ortadan kaldırarak ara rejimi özyönetim modeli üzerine inşa edip, her türlü sınıfsal ve kültürel aidiyetin kabul edilebilir olduğu bir ortamda şekillenen özyönetimin kurulmasıyla mümkün oldu. Kadir Cangızbay, Sosyalizm ve Özyönetim Sosyalist Realiteden Reel Sosyalizme adlı kitabında bu konuyu derinlemesine bir açıklık kazandırmaya çalışır.

Sosyoloji ve siyaset felsefesinin yanı sıra, modernite ve postmodernite, Türk ulusal kimliğinin inşası, Türkiye'de korporatizm ve komprodor rejimin oluşumu üzerine de çalışmaktadır. Pek çok eserinde Türkiye Devletini ve resmi ideolojiyi eleştirerek, tartışmaya açar.

Doğu Batı, Birikim, Türkiye Günlüğü, Toplum ve Bilim gibi dergilerde çok sayıda makalesi yayımlamıştır. Halihazırda Türkiye'de sosyoloji üzerine teori üreten ve anarşizm üzerine en çok eser veren düşün ve bilim insanıdır. Birgün gazetesinde köşesinde yazmaya devam etti.

Kitapları:

· Sosyoloji ve Felsefe, Gurvitch (çeviri ve derleme).

· Özgürlüğün Bilimi, Gurvitch Sosyolojisi (çeviri-derlerme).

· Siyaset-ötesi Toplum.

· Komprador Rejimin Anatomisi.

· Sosyolojiler değil Sosyoloji.

· Sosyolojik Praksis.

· Gurvitch, Sosyoloji ve Felsefe.

· Hiçkimsenin Cumhuriyeti.

· Çok-hukukluluk, Laiklik ve Laikrasi.

· Globalleş(tir)me Terörü.

· Sosyalizm ve Özyönetim.

22 Temmuz 2023 tarihinde 76 yaşında aramızdan ayrıldı.

Ailesinin ve sevenlerinin başı sağ olsun!

* * * * *

Pakize Türkoğlu! (Yazar)

Yazar Pakize Türkoğlu, 1927 yılında Antalya Gazipaşa’da doğdu. Mahallesinde okul olmadığı için, ilköğrenimine başka bir ailenin yanında kalarak, Gazipaşa Bucağı'nda başladı.

1938'de Alanya İlkokulu'nu, 1944'te Antalya Aksu Köy Enstitüsü’nü, 1947’de Ankara Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü’nü bitirdi. İlk, orta ve yükseköğretim kurumlarında yönetici ve öğretmen olarak 35 yıl çalıştı.

Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Öğretim Görevlisi iken, 1985'te emekli oldu. Bir süre Özel Ortadoğu Lisesi ve Koç Özel Lisesi'nde Eğitim Danışmanı ve Rehberlik Uzmanı olarak çalıştı. Türkiye Öğretmenler Sendikası'nın Genel Yönetim Kurulu'nda ve İstanbul Temsilciliği'nde bulundu.

1998'de, Tonguç ve Enstitüleri adlı yapıtıyla, Toplum ve İnsan Bilimleri alanı İnceleme (Cumhuriyet 75) dalında Türkiye İş Bankası Büyük Ödülü'nü aldı. Eserinde, Türkiye'nin eğitim tarihine ışık tutarak, gelecek kuşaklara önemli bir miras bıraktı. yaşamı boyunca eğitimin değerini savundu. Yıllar geçtikçe, eğitim sistemlerinde pek çok değişiklik yaşandı ancak o, köy enstitülerinde edindiği deneyimlerin eşsizliğini hep korudu. İnsanlara sadece kitaplardan öğretilen bilgileri değil, yaşamın gerçeklerini de öğretti.

Dergi ve gazetelerde, kültür ve eğitim konularında yazılar yazmıştır.

Yaşlılığa bağlı nedenlerden dolayı, 23 Temmuz 2023 tarihinde 96 yaşında aramızdan ayrıldı.

Ailesinin ve sevenlerinin başı sağ olsun!