Pazarcıların tutumları marketlere yönlendiriyor

Semt pazarlarının yerel ekonomi ve toplumsal denge açısından kritik önemi giderek artarken, son yıllarda yaşanan düzensizlikler ve bazı pazarcıların itici tutumları, şehirli müşteriyi pazarlardan uzaklaştırıyor. Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Eğitim Fakültesi Coğrafya Eğitimi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Cevdet Yılmaz, bu kayışın paranın şehir dışına akmasına ve yerel ekonominin ciddi şekilde zayıflamasına yol açtığını vurguladı.

PAZARCI DAVRANIŞLARI TÜKETİCİYİ SOĞUTUYOR

Prof. Dr. Cevdet Yılmaz’ın semt pazarları üzerine yaptığı çalışma, tezgâhların rastgele yerleştirilmesi, yüksek sesle agresif satış ve rahatsız edici tavırlar gibi sorunların şehirli müşterinin pazara ilgisini azalttığını ortaya koydu. Yılmaz, "Pazar yerlerindeki düzensizlik ve bazı pazarcıların müşterilere itici gelen tutumları, alıcıları büyük marketlere yönlendiriyor. Ne yazık ki, alışverişin marketlere kaymasıyla birlikte para şehir dışına akıyor ve yerel ekonominin dengesi bozuluyor," ifadelerini kullandı.

MARKET ZİNCİRLERİNİN TEKELLEŞME BASKISI

Ulusal ve uluslararası market zincirlerinin hızla büyümesi, semt pazarları üzerinde büyük bir baskı oluşturuyor. Yılmaz, marketlerin sözleşmeli tarımla doğrudan üreticiden ürün almasının, pazarların temel fonksiyonunu üstlenmeye başladığını belirtti. Bu durumun rekabeti zayıflattığını ve yerel üreticinin gelirini düşürdüğünü söyleyen Yılmaz, asıl tehlikenin şehirde kazanılan paranın market zincirleri aracılığıyla şehir dışına çıkması olduğunu aktardı.

"Pazarların zayıflaması, köylünün üretimden kopmasına, şehirdeki vasıfsız iş gücünün işsiz kalmasına yol açabilir. Oysa pazarlar, hem üretici hem tüketici için denge unsuru, hem de düşük gelirli vatandaşlarımız için bir yaşam desteğidir." - Prof. Dr. Cevdet Yılmaz

İNSAN ODAKLI MODERNİZASYON ŞART

Uzmanlar, semt pazarlarının sadece ticari bir alan değil, aynı zamanda bir sosyal yaşam alanı olarak ele alınması gerektiğini belirtiyor. Prof. Dr. Yılmaz, mevcut pazaryerlerinin rehabilite edilerek modern standartlara uygun hale getirilmesi gerektiğini vurguladı:

Konum ve Ulaşım: Merkezi, yaya ulaşımına uygun ve otoparkı olan yerler seçilmeli.

Altyapı: Kötü hava şartlarında dahi alışveriş imkânı sunan kapalı alanlar oluşturulmalı.

Sosyal Donatılar: Yaşlılar, engelliler ve çocuklu aileler için uygun zemin, tuvalet, ibadet alanı, temiz su ve dinlenme yerleri gibi donanımlar sağlanmalı.

SOSYAL YAŞAM İHLALLERİ

Prof. Dr. Yılmaz, plansız kurulan semt pazarlarının çevrede yaşayan vatandaşların en temel haklarını ihlal ettiğine de dikkat çekti. Pazar günleri dar sokaklarda araç geçişlerinin engellenmesi, acil durum araçlarının erişiminin zorlaşması, evlerin önüne gerilen çadırların yarattığı sıkıntılar ve erken saatlerden geç saatlere kadar süren gürültü, bu durumu "büyük bir eziyete" dönüştürüyor.

Sonuç olarak, semt pazarlarının varlığının sürdürülmesi için sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyal yaşam üzerindeki etkileri de göz önünde bulundurularak pazarcıların bilinçlendirilmesi ve pazar alanlarının acilen insan odaklı bir planlamayla düzenlenmesi zorunludur.