OĞUZ TÜRKLERİ (1)

                Gyula Nemeth’e göre ise, “Oğuz” kelimesi Türkçede aynı zamanda “kabile” manasına gelen “ok” sözüne eski Türkçedeki çoğul eki olan “z” ilavesi ile türemiş olup (ok+uz) olup, “kabileler” demektir. Oğuz kelimesinin Çinceye “kabileler” diye tercüme edilmesi de bu görüşü destekler. Anlaşıldığı gibi “Oğuz” adı aslında “etnik” bir isim olmayıp, doğrudan “Türk Kabileleri” manasını ifade eden bir kelimeden ibarettir. (1) Erken-Türk araştırmacısı Kazım Mirşan, “makaleler” adlı eserinde Oğuzlar için şu önemli bilgileri vermektedir: “ Oğuzlar, M.Ö. 505-504 yıllarında bugünkü Çin’e yerleşmişler olup Büyük Okyanus kıyılarında birçok beylikler kurmuşlardır” der. (2) Oğuz kelimesinin r’li söylenişi olan “Oğur” şeklinin ayrı bir ad olarak Milattan önceki Çin kaynaklarında geçmektedir. VI. Yüzyıldan itibaren Göktürk Hakanlığında toplanmış olan Türk kabilelerden bir kısmı, 630’dan başlayan Fetret Devrinde, diğer birçok Türk boyları gibi, kendi aralarında birlik kurarak, Tola-Selenga nehirleri bölgesinde Dokuz –Oğuz Kağanlığını oluşturdular. 682’de II. Göktürk Kağanı İlteriş tarafından mağlup edilen Oğuzlar (İnekler Gölü Savaşı) bu durumda idi. Bu savaşta ölen Oğuz Kağanı Baz Kağan’ın balbalı, İlteriş Kağan’ın mezarına dikilmiştir.  (3) II. Göktürk Devleti’nin kurucusu İlteriş Kağan’ın dokuz yıllık hükümdarlığı sırasında Oğuzlar, Göktürler’e bağlanmışlardır. Oğuzlar, Göktürk Devleti’nin doğrudan dayandığı ikinci bir güç olarak Türk budunun yanında yer almıştır. Kapgan Kağan, Çin’e göç eden Oğuzlar’ın iadesini isteyerek, Türk birliğini kurmak istemiştir. (4) Oğuz adına ilk defa Yenisey Kitabeleri’nde rastlanmaktadır. Barlık Irmağı yöresinde bulunan bu kitabelerde: ”Altı- Oğuz Budunda” sözü yer almaktadır. Öz Yigen Alp Turan Bey’e ait olan bu Kitabelerin yazıldığı devirde, Oğuzlar, Göktürklerin hâkimiyeti altında altı boy halinde Barlık Irmağı kıyılarında yaşamakta idiler.                 Uygur Hakanlığının başlangıcında henüz “tegin” olan Moyen-çor, Oğuzların başına getirilmişti. O, Dokuz-Oğuzları toplamış, Sekiz-Oğuzlarla savaşmak zorunda kalmıştır. Moyen-Çor, Uygur Kağanı olduktan sonra da Otuz- tatarlarla ittifak yapmış Oğuzları Önce Burgu’da sonra Selenga kıyılarında arka arkaya yenmiştir. (5) (Devam edecek…)

Şekil- 1-24 Oğuz Boyu Kaynak: Prof. Dr. Faruk Sümer, Oğuzlar Kitabı (1) Selçuk Silsüpür, Oğuzlar, Çetin Medya Grup, Ankara, 2009, s.12 (2) Kazım Mirşan, Makaleler, MMB Yay. Türkbükü, 2002, s.12 (3) Kafesoğlu, s.150 (4) Prof. Dr. Faruk Sümer, Oğuzlar, TDAV Yay. İstanbul, 1999, s.34 (5) Mehmet Öztürk, Oğuz Türkleri, Ledo Yay. İstanbul, 2007,