ŞAKA (Sözün Özü-Duran Erdoğan)

Yarenliğin bir diğer adı da yöremizde ‘şaka’dır. Onun içindir ki çok ciddî duruşlu asık suratlı insanlar toplumda pek sevilmezler. Hatta yöremiz insanları, bu tip kişiler için “buzdolabı gibi adam” veya “eli bal, yüzü sirke satıyor” tabirini kullanırlar. Şaka, genelde akranlar arasında ve ‘şakalaşmayı’ sevenler arasında yapılınca, taşlar yerine tam oturmuş olur. Aksi halde, şakalaşmayı seven insanlar arasında yaş ve eğitim farkı olursa; genelde hedef sapar, mesaj yerine oturmaz ve şaka yapana-tabir caizse- ‘cılkını çıkardın ulan!’ denilir. Şakalaşmada vücut dili kullanılarak kabalık ve patavatsızlık yapılması muhtemeldir. Zira, yarenlik ‘işlenen konu ile bütünleştirildiği için’ biraz daha usturupludur. Ünlülerin adlarının geçtiği şakalar ve yarenlikler dost meclislerinde iyi rağbet görür. Aşağıda verdiğim iki örnekle konumuzu bütünleştirelim: ŞURDA YAKINIMDA SEN VARKEN KENAN EVREN’e Mİ MÜNASİBİM? Kırşehir’in ‘Otuzevler Mahallesi’nde oturuyordu kayınbabam merhum. Yetmiş yaşın üstünde olmasına rağmen çok şık giyinir ve oldukça da kibar konuşan Eğitmen eskisiydi. Zaman-zaman kendisi gibi mahalleli yaşlı kadın ve erkekler Filmci Mustafa’nın bahçesindeki üzüm asmalı kamelyada cümbür-cemaat otururlar; burada yapılan yarenliklerin tadı çıkarılır, atılan şen-şakrak kahkahalarla gülmekten de yerlere yatılırdı. Yine günlerden bir gündü… O malûm kamelyanın altında toplananlarla, yanında hiç eksik etmediği transistorlu Çanta Radyosu’ndan ajansı dinliyorlardı. Topluluğa sonradan, yalın ayağında naylon terlikle, elinde düşürmediği üç el tesbihi, bastona dayanarak dahil olan mahallenin gözdesi 80’lik Ikbal Hala da gelmişti, ki ekip tamamdı. Ikbal Hala’ya Kayınbabam Bektaş şöyle takılır: “Ebe! Az önce haberlerde söylediler. Kenan Evren’in hanımı ölmüş. Kenan Evren’i alırsan, sana cicili-bicili entereler, acer-acer iskarpinler, cizmeler, kürk bile alır. Şimdi tam fırsatı; Kenan Evren’i alsane!” deyince; Ikbal Hala kükrer ve der ki: “Şurda yakınca, kendine münasip görmüyon da, beni taa Angara’ya Kenan Evren’e mi gönderiyon? Tanı canını alsıın! Seni göğnümde boşuna geçiriyomuşsum. Bastonu gafanda parçalatma! Soğan erkeği kılıklı herif!”* *Acer: Yeni *Tanı: Tanrı. *Entere: Entari, kadın elbisesi. *Ebe: Yörede büyükanne, nine anlamında da kullanılır. * Göğnünde geçirmek: Gönlünden geçirmek, ilgi duymak. İSMET PAŞA’dan EMİR VAR ! Ülkenin çetin şartlar içinde bulunduğu zor günler yaşanmaktadır. İkinci Cihan Harbi’nin dünyayı kasıp kavurduğu günlerde İsmet Paşa vardır iktidarda. Hemen her gün Hükûmet radikal kararlar alıyor; şimdiki gibi teknolojik imkân olmadığı için duyuruları vatandaşa tellâllar  iletiyorlar. Konu Mucur’un Kurugöl Köyü’nde geçer. Köy Bekçiliği ve aynı zamanda da ‘Tellâl’lık yapan yörede oldukça namlı Bekçi Bekir, bakar ki bir grup yaşlı dul kadın çeşmenin yanındaki söğütün altına pala serip oturmuşlar. Bu durumu gören Bekçi Bekir’in aklına oracıkta hemen bir mûzırlık gelir. Biraz yüksekçe taşın üstüne çıkar ve başlar tellâla: “Ey Ahali! Duyduk duymadık demeyin! İsmet Paşa’dan emir vaar! Bundan sonra dul kadınlar ne güneşe oturacaklar, ne de gölgeye…!” Yaşlı dul bir kadın saf-saf sorar: “İsmet Paşa da iyicene bunalttı… Neriye oturacaah öleyse?” Bekçi Bekir aklından geçenleri ağzından çıkarır. Der ki: “Neriye olacah, Bekçi Bekir’in ......( kucağına)… Oturanlardan ‘öşür-aşar’ almıyacaam!” Sözün özü: Nüktedan insanoğlu söyleyemediği kendi fikrini bir ünlünün ağzından dinleyenlere aktarmanın daha cazip olduğunu düşünür. Bu gerekçeyle bir ünlüye atfedilerek yapılan yarenlikler (şaka) o yarenliğin ününü ve kalıcılığını artırır. Mesajı hafızalara daha derin ivme kazandırıp; geniş kitlelere ulaşmasında ünlünün adı etkin rol oynar. Türk Halk Kültüründe bu tür yarenliklere ilişkin pek çok örnekler var. Ama hepsini sıralayıp yazamıyoruz; çünkü bize ayrılan köşe bu günlük bu kadar. Hoşça kalınız. DAVETİYE: Siz değerli dostlarımı yenilenen Duran ERDOĞAN Kişisel Web Sitemi ziyaret etmeye davet ediyorum.  Giriş serbest, ikramlar ücretsizdir. Adresimiz: http://www.duranerdogan.com Buyurunuz, bekliyorum efendim. Duran ERDOĞAN Kırşehir Anekdotları Yazarı